Kandilli Rasathanesi Tarihi
Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü ile Kandilli Rasathanesi Gök ve Yer Bilimleri Araştırma Merkezi adında iki bölüm halinde çalışan gözlemevidir. Anadolu Yakası'nda Kandilli civarındaki İcadiye Tepesi'nde kuruludur.
Kandilli Rasathanesi 1868 yılında açılan Rasathane-i Amire'nin yenilenmiş biçimi olarak 1911'de Fatih Gökmen Hoca tarafından kurulmuştur. Daha önce bazı topçu birlikleri ile itfaiye memurlarının kaldığı bina ile kulede faaliyete geçen rasathane, inşa edilen yeni binasında Fransız Meteoroloji Birliği'nin yardımlarıyla gerekli aletler elde edildikten sonra 1 Temmuz 1911'den itibaren sistematik meteorolojik gözlemlere başlamıştır. 1912'de kurulan Tetkikat-ı İklimiye Müfettişliği de Rasathane'ye bağlandı ve Rasathane-i Amire'den kalma iki deniz kronometresi, 2 Leroy kronometresi, sekstant temin edilerek saatlerin doğru olarak saptanmasına başlandı.
Cumhuriyet'in ilk yıllarında Rasathane-i Amire diye anılan Kandilli Rasathanesi'ne Vaniköy Rasathanesi de denmiştir. 1928'den sonra Maarif Vekaleti Heyet ve Fizik-i Arzi İstanbul Rasathanesi adını aldı. 1940'tan itibaren ise Kandilli Rasathanesi Astronomi ve Jeofizik olarak anıldı.
Kandilli Rasathanesi bünyesinde 1924 yılında Türkiye'deki ilk Oşinografi (Okyanus Bilimi) çalışmalarına başlandı ve İtalya Hükümeti'nin yardımı ile mareograf istasyonları kuruldu. 1925'te bir ekvetoryal dürbün satın alındı. 1928'de deprem binası ile dürbün binasının, 1937'de mıknatıs ayar binasının yapımına başlandı.
2. Dünya Savaşı yıllarında oldukça ihmal edilen Kandilli Rasathanesi'ne 1949'da kuartz saati, kronograf ve sismograflar getirildikten sonra milisaniye derecesine kadar doğru zaman ayarı veren Zaman Bölümü faaliyete geçti. 1960'lı yıllar ise Kandilli Rasathanesi'nin en parlak yılları oldu. Astronomi, Güneş Fiziği, Zaman, Radyo-astronomi ve Güneş Enerjisi konularındaki çalışmaları optik alet yapımı laboratuvarının Korona ve Kozmik Işın Gözlem İstasyonu'nun kuruluşu izledi. Bu dönemse ayrıca yer magnetizması, meteoroloji ve paleomagnetizma grupları oluşturuldu.
Kandilli Rasathanesi 1982 yılında Milli Eğitim Bakanlığı'ndan ayrılarak Boğaziçi Üniversitesi'ne bağlandı. Günümüzde Astronomi, Astrofizik, Coğrafya, Jeodezi, Jeofizik, Jeomanyetizm ve Sismoloji alanlarında çalışmalar yapmakta, Jeodezi, Jeofizik ve Deprem Mühendisliği konusunda doktora eğitimi vermektedir. Rasathane'nin Astronomi ile ilgili eski aletlerden oluşan bir koleksiyonu ile İslam Astronomisi'ne ve Astrolojisi'ne ilişkin 500 civarında yazmayı da kapsayan bir kitaplığı vardır.
Deprem araştırmalarının yapıldığı bölüm Türkiye'de 37, İstanbul çapında ise 21 İstasyon ile faaliyet göstermektedir. Bunların 9'u Ayasofya'da, 8'i Süleymaniye Camii'nde, 1'i Yerebatan Sarnıcı'nda, 1'i Süleymaniye'deki Botanik Bahçesi'nde, 1'i Küçükçekmece Nükleer Araştırma Merkezi'nde ve 1'i de Fatih Camii'ndeki Nilüfer Hatun Türbesi'ndedir.
Kandilli Rasathanesi'nin günümüzde yürüttüğü çalışmalar arasında Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın batı yakası ile ilgili deprem tahminleri, deprem hareketlerinin tarihsel süreç içindeki performansları, Ayasofya'nın ve Süleymaniye Camii'nin deprem performansı ile ilgili olanlar sayılabilir.
İstanbul başta olmak üzere diğer şehirlerin deprem haritaları ile İstanbul'un deprem master planı da yine Rasathane tarafından hazırlanmaktadır.
Kandilli Rasathanesi Okul Gezisi için tıklayınız.